Een oorlog richt niet alleen veel materiële schade aan, maar
zorgt ook voor mentale littekens. Hoe groot de nasleep van een oorlog kan zijn
wordt duidelijk in het boek ‘De Aanslag’ van Harry Mulisch.
Harry Mulisch werd geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Hij
bracht zijn eerste boek uit in 1952. Dit was het boek ‘Archibald Strohalm’. In
1975 verscheen het boek ‘Twee Vrouwen’ en 7 jaar later bracht hij ‘De Aanslag’
uit. Zijn boek ‘De ontdekking van de hemel’ uit 1992 is in 2007 via een internetpoll
verkozen tot beste Nederlandstalige boek aller tijden. Mulisch overleed in 2010
aan kanker. In zijn leven heeft hij vele prijzen gewonnen, zoals de P.C.
Hooft-prijs en de prijs der Nederlandse letteren. Hij wordt beschouwd als een
van de belangrijkste naoorlogse schrijvers van Nederland en hij behoort tot ‘De
Grote Drie’, waartoe ook Willem Frederik Hermans en Gerard Reve behoren.
Het boek gaat over Anton Steenwijk die tijdens de Tweede
Wereldoorlog betrokken raakt bij de moord op Fake Ploeg. Hoewel hij dit zelf
ontkent, is hij de rest van zijn leven bezig met het uitzoeken wat er precies gebeurd is die avond.
Tijdens het lezen van het boek zijn me een aantal zaken
opgevallen. Heel kenmerkend aan het boek is dat er veel tijdsprongen in zitten.
Het boek bestaat uit 5 verschillende episodes. Elk van deze episodes vinden
plaats in een ander jaar, respectievelijk 1945, 1952, 1956, 1966, 1981. Deze
tijdsprongen maken goed duidelijk dat de oorlog Anton zijn hele leven blijft
achtervolgen. Wat ook opvallend is aan het boek is dat er nauwelijks
spanningsopbouw voorkomt. Het boek wordt op een oppervlakkige manier verteld,
waardoor het verhaal duidelijk en begrijpbaar blijft, maar waardoor wel de
spanning ontbreekt. Maar het meest opvallend aan het boek is het zogenaamde
‘dobbelsteen motief’. Bij de belangrijke gebeurtenissen in zijn leven is er
telkens een dobbelsteen aanwezig. Op het moment van de aanslag op Fake Ploeg is
de familie een bordspel aan het doen, waarbij Anton de dobbelsteen in zijn hand
heeft. Na het horen van de schoten stopt hij de dobbelsteen in zijn zak. Later,
als hij door zijn oom wordt opgehaald uit het Ortskommandantur, voelt hij de
dobbelsteen weer in zijn zak. Dit is op het moment dat hij een nieuw leven
tegemoet gaat. Verder in het boek komt de dobbelsteen weer terug, namelijk als
hij in zijn tweede huis in Toscane is. Hij ziet een tafelaansteker in de vorm
van een dobbelsteen, waarna hij een ziek wordt. Ik denk dat het zien
van deze tafelaansteker een soort traumatisch effect bij Anton opwekt. De
dobbelsteen staat ook symbool voor het toeval, omdat je bij een dobbelsteen
nooit weet welk getal je zult gaan gooien. Zo was het ook toeval dat Fake Ploeg
bij Anton in de straat werd neergeschoten.
Ik vond de aanslag een leuk boek om te lezen. Het boek is
goed opgebouwd en duidelijk. Het laat ook goed zien hoe groot de nasleep van
een oorlog kan zijn. Dit zet je dan meteen weer aan het denken. Wel jammer vind
ik dat de spanningsopbouw ontbreekt, omdat het daardoor minder interessant is
om door te lezen. Wat ik erg goed vind van dit boek is het einde. Ik zag de
afloop van het verhaal niet aankomen en daarom is dit boek onvoorspelbaar.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten